لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات:44

بخش اول : بررسي سند حديث رفع

حديث رفع از جمله احاديث مشهوري است كه در كتب فقهي و حقوقي با عناوين تقريباً مشابه ذكر شده است و اكثر محدثان شيعه آن را در كتب خود آورده اند از جمله :‌

در كتاب « خصال » متن حديث اينگونه آمده است :

«حدثنا : احمد بن محمد بن يحيي العطار قال : حدثنا سعد بن عبد الله ، عن يعقوب بن يزيد ، عن حماد بن عيسي ، عن حريز بن عبدالله ، عن أبي عبدالله (ع) ، قال : قال رسول الله : رفع عن امتي تسعه : « الخطاوالنسيان و ما اكرهوا عليه و ما لايعلمون و مالايطيقون و ما اضطروا اليه والحسد و الطيره و التفكر في الوسوسه في الخلق مالم ينطق بشفة »1

مرحوم كليني و شيخ حر عاملي حديث را با اين مضمون ذكر كرده اند :

« بمرفوعه محمدبن احمد النهدي عن ابي عبدالله (ع) قال : قال رسول الله (ص) : وضع عن امتي تسع خصال : الخطاء و النسيان و ما لايعلمون و مالا يطيقون ، ما اضطروا اليه و ما استكر هوا عليه و الطيره و الوسوسه في التفكر في الخلق و الحسد مالم يظهر بلسان اويد »2

از مقايسه اين دو متن چنين به نظر مي رسد كه تنها تفاوت در ترتيب نوشتاري فقرات مي باشد ، در روايت خصال عبارت « مالم ينطق بشفه » به تفكر در وسوسه در خلق اضافه شده و در روايت مرحوم كليني و شيخ حر عاملي عبارت « ما لم يظهر بلسان اويد » به الحسد اضافه شده است

پس نمي توان به دليل جابه جاي عبارات در متن حديث معتقد به اين شد كه اين دوحديث مستقل از هم و استناد و استنباط جداگانه از آنها مي شود . 1

حال ممكن است اين احتمال در ذهن به وجود آيد كه آيا مي توان از لحاظ سند به اين حديث تكيه كرد؟ و يا به عبارتي ، اين حديث از لحاظ سند تا چه اندازه موثق و قابل اعتماد است ؟ و آيا در خصوص راويان اين حديث اشكال برآنها وارد شده است يا خير ؟ و احتمالات ديگر ..

نظرات در خصوص سند حديث رفع

با مطالعه و تفحص در كتب اصولي و فقهي دو نظريه در خصوص سند حديث به چشم مي خورد :

الف - برخي معتقدند كه به دليل وجود « احمدبن محمدبن يحيي عطار قمي » در سلسله روات اين حديث نمي توان به سند حديث اعتماد كرد . به دليل اين كه در كتب رجالي مختلف وثاقت او مهمل و مجمل است . 2 البته وجوهي براي توثيق « احمدبن محمدبن يحيي عطار قمي » ذكر شده است از جمله اين كه :

1-وي از مشايخ شيخ صدوق محسوب مي شود و بنابراين كليه مشايخ شيخ صدوق از ثقات هستند وي نيز توثيق مي شود .

2-علامه حلي وي را موثق دانسته است ، علاوه برايشان عده زيادي از دانشمندان او را متصف به ثقه بودن نموده اند و او را فقيهي راستگو و بصير معرفي كرده اند .

لكن با همه اين امور ، مرحوم خوئي ادله فوق را نا تمام دانسته است و احمدبن محمد بن يحيي را فردي مجهول محسوب نموده است1 .

ب - در مقابل گروه ديگر معتقدند كه اشتهار حديث و اعتماد فقها بر آن ما را بي نياز از سخن در مورد سند حديث مي كند . بلكه بعضي اين حديث را از جمله احاديث صحيح شمرده اند . مرحوم نائيني در اين باره مي گويد : « اشتهار الحديث المبارك بين الاصحاب واعتمادهم عليه يغني عن التكلم في سنده مع انه من الصحاح » 2

غير از اين راوي تمام راويان حديث ثقه ، و وثاقت آنها در كتب رجالي ذكر شده است . 3

البته در مورد جبران ضعف سند حديث بعضي از تقرير كنندگان درس علماي معاصر سند حديث را با سند معتبر ديگري تعويض نموده اند . 4 و آن سند معتبر ديگر عبارت است از : قال النبي (ص) :

« وضع عن امتي تسعته اشياء ….. الخ » كه اين حديث با اين مضمون در مرسل الفقهيه شيخ صدوق آمده است . 5

آقاي فاضل لنكراني در خصوص سند حديث اين گونه مي گويند : سندي كه شيخ صدوق در اين روايت دارد ، يك سند صحيحي است ، ايشان از « حريز بن عبدالله » نقل مي كند ، حريز بن عبدالله هم از امام صادق نقل مي كند . 6

لكن همان طور كه مشهور اعتماد به حديث رفع نموده اند و در اكثر موارد خصوصاً در اصل برائت به آن استناد كرده اند ، لذا بيش از اين وارد مباحث سند حديث نمي شويم و به طور خلاصه عنوان مي كنيم كه حديث رفع :

اولاً نبوي است ، يعني امام جعفر صادق (ع) از قول نبي اكرم براي ما نقل فرموده

1- ابن بابويه (شيخ صدوق) ، محمد بن علي ، الخصال باب التسعه ، ص 417 . الحديث 9 .

2- الف كليني ، محمدبن يعقوب ، اصول كافي ، ج2 ، ص 463

1- قدسي ، احمد ، انوار الاصول ، تقريرات درس اصول ناصر مكارم شيرازي ، ج 3 ، ص 36 .

2- نجاشي ، شيخ الجبل ابوالعباس احمدبن علي ابن عباس ، رجال نجاشي ص427 ب رجال شيخ طوسي ، ص 444 . ج رجال حلي ، ص 45 .

1 - خوئي ، ابوالقاسم ، معجم الرجال الحديث ، ج2 ، ص327-330

2– كاظمي محمد علي ، فوائد الاصول (تقريرات درس مرحوم نائيني ج3 ص 336 .

3 - ر.ك . رجال طوسي ، ص 346 . رجال نجاشي ، ص 303 .

4 - عرفانيان ، يزدي ، غلامرضا ، تتميم اصول الفقه ، مرحوم مظفر ، ص 44 .

5 - جامع الاحاديث ، الشيعه ج1 ، 325 حديث 600 . ر.ك در خصوص تعويض سند حديث مباحث الحجج و الاصول العمليه . شهيد محمد باقرصدر ، ج 2 ، ص 60 الي 62 .

6 - دادستان ، احمد ، سيري كامل در اصول فقه ( دوره كامل دروس خارج اصول آقاي فاضل لنكراني ) ج 11 ، ص 40